Thursday 14 December 2017

PATE NIKHO HUNG KIMAN PATDAN

AKIMANNA AMASAPEN

Grace Golden Clayton hin Anna Jarvis’ crusade apat ‘Pate Nikho’ phudoh ding thanopna ana nei himeithei ahi. Fairmont a pat 15 miles (24 km) gamlha a ana um Grafton (West Virginia) kiti khopi mun a chun Jarvis in lha ni masang chun anu in ana dalhah (thisaan) na chungah ama choi atna le vahchoina kin khat ana manpeh in ahi.

 Anna Jarvis in ‘Nute Nikho’ Grafton (West Virginia) mun a ana bol a lolhinna ana mujou vin, ‘Pate Nikho’ chu Fairmont (West Virginia) a Williams Memorial Methodist Episcopal Church South (tua Central United Methodist Church tia kihe) mun ah chun amasa pen dingin man in ana umin ahi. Grace Golden Clayton chun December 1907 chun, apa songmantam laidohna a toset anato, ana lunghem pi in ahi. Hichi toset na ah chun pasal 361 anathi in, hichilah ah chun mipa 250 anajao vin, cha tamtah paa (father) neilou vi nana umlo un ahi. Clayton in a pastor pa Robert Thomas Webb hengah hichi tosetna a thi pateho jana pehding ti alunggel anasei in ahi.

A khopi sung uva thilsoh dang ho jeh chun, Clayton’s lunggel (thilsoh) chu Fairmont pam lam ah pohdoh in ana umpon ahi. Chuleh thilsoh dang ni chun Clayton,s lunggel chu thupi in ana gelpeh pouvin ahi. Hichi teni chu July 4, 1908 nikho a mi 12,000 vel in vetnom umtah tah thilsoh avet uva Chamlhatna nikho (Independence Day) anaman u chuleh ani channa a July 4 nikho a chapang numei kum 16 khat anathi jeh ahi. Local houbung le Council teni chun ana phalpeh pon chuleh hichi Clayton’s lunggel chu ana machalsah be nom pouvin, kum phabep chu man in ana um pon ahi. Achainan Clayton chu ima jong asei nom tapon chuleh alunggel chu koima komah jong asei be nom tapon ahi.

1910 kum chun ‘Pate Nikho’ chu Spokane, Washington a YMCA mun ah Arkansas a anapeng mi Sonora Smart Dodd in ana mangin ahi. Pate kiman na masapen chu June 19, 1910 a Spokane YMCA anahi. Apa William Jackson Smart in a changseh a cha 6 ahin vah khang ahi. Central Methodist Episcopal Church a 1909 kuma Jarvis’ Nute Nikho sermon angaina a kon in, a pastor pau komah Pate ho jong nikho khat hi ama ho geldoh a jana pehding lunggel ho anasei in ahi. Sonora in June 5 ( apa birthday) chu ana deisah lheh in ahinlah a pastor pa in sermon kigotna ding phat ana neilou jeh chun June lhasung a Sunday a thum channa in vohchon in ana umin ahi. Houlhacha a pangho chun anasan peh uvin, June 19, 1010 kumin ‘Pate Nikho’ sermon masapen pateho jana pehding thu chu khopi sunga mijouse simthei din thejal in ana umin ahi.

Hijongleh 1920s vel lah chun Dodd in hichi pate nikho kiman ding hi ana machal sah nom pon ahi, ajeh chu Chicago a Art Institute muna lekha anasim in chuleh akichieh joulou/ akilan doh joulou phat chun ana lunglha in ahi. 1930s lah vel chun Dodd chu Spokane a akinung lekit in Pate nikho machalsah na dingin pan ahinla kit in chuleh national level gei jin mipi teho chu phatechan hetsahna anei tan ahi. Kithopina munchom chom apat in amu in, 1938 kum in New York Association Men’s Wear Retailers hon Father’s Day Council ana phutdoh un Dodd chu ana kithpiu vin chule Pate nikho man ding chu machalsah thei nadin pan aluvin ahi. American miten hichi hi kum phabep pi ana doudal un ahi. Newspaper ho dung ah jong Nute nikho lolhin jeh a hichi pate nikho jonghi bolding agot ahi tin totnop naleh kihou nan anei un ahi. Ahinlah Dodd le akiloipi cheng chun limsah in anakoi pouvin ahi. 1980s kum kim vel ah chun Father’s Day Council in hitin lekha ana jih un ahi, “Pate Nikho hi mipa te jouse dinga kumhei ani na (2nd Christmas) ahitan ahi.....”

1913 kum in Congress masang ah mipin ahet nadin hetpeh na nikho umdoh thei nadin Bill ahin koi un ahi.1916 kum in President Woodrow Wilson chu Spokane mun a Pate Nikho kiman na ah anachi in chule mipi hetthei a aumding adeisah in ahinlah Congress te ana nompou vin, sumkolveina lam pang a hung kiheidoh get inte ti tijatna ananei un ahi. USA President Calvin Coolidge in 1924 kum in hichi nikho hi gamsung pumpi in anit dingin seihuna ana nei in ahinlah gamsung mite hetdin ana phongdoh jou tapon ahi. Congress te in hichi nikho suty a hetpeh nading a abolgot uchu nivei ana suh tang peh un ahi. 1957 kum in Maine Senator Margareth Chase Smith in Congress te lekha anathod in ana them mosah in ahi, aman aseina ah Congress te in kum 40 val jen pateho not thap in akoi un ahinla nute ho jana ana pejing un, ihing nu bou jana peh a ihingpa atum a hetpehna neilou hi thil dih ahipoi, tin lekha anathod in ahi. 1966 kum in President Lyndon B. Johnson in avaipohna sunga phondohna masapen (First proclamation) pateho jana chu ana phongdoh in, chuleh June lhasung a Sunday athum channa hi ‘Pate Nikho’ in het in ana umin ahi. Kum 6 jouvin hichi nikho hi a itih a gamsung a nikho khat a nit dingin President Richard Nixon in daan a dingin soi anakai tan ahi. Pate Nikho kalval in jong, International men’s Day hi November 19 leh mipa hilou pasal ho a din vannoi gamtin ah man in ana umin ahi.


PATE NIKHO PHUDOH NADINGA TUPNA LOSAM:

1911 kum in Jane Adams in Chicago mun ah pate nikho man dinga ahin phut in ahinlah ana kisan peh pon ahi. 1912 kum in Methodist pastor J.J.Berringer (Irvington Methodist Church) lunggel seidoh hoa pat in Vancouver, Washington mun ah Pate Nikho man in ana umin ahi. Hetkhel jeh in amaho chun hichi nikho chu amang masapen hidiuvin ana tahsang un ahi. Amahon 1911 a Portland Oregonian lunggel chu ana jui u ahi.

Harry C.Meek, Lions Clubs International a member khat chun 1915 kum a Pate Nikho man nadia lunggel hin neidoh chu kei kahi tin anasei in ahi. Meek in June lhasung a Sunday a thum channa chu kei birthday ahijeh a kana lhen ahi ti jong asei in ahi (A pa birthday joh ana lheng leh kilom sel dinga). The Lions Club techun amachu “Pate Nikho hung kondohnapa” tin aminsah un ahi. Meek in Pate nikho tamtah vei machalsah ding lungtup ana nei in chuleh mipi het dia hetpihna neidi tohgon ana got ten ahi.


PHAT CHESA HO A VANNOI THILSOH LEH CHONNA DANHO:

Pate Nikho hi kah lah lah leh amin kikhel na umji jongleh Catholic gam phabep leh Lhumlam European gam phabep in Pate nikho hi St.Joseph kipana ankong niteng ana lom jiuvin ahi.

Argentina: Pate nikho hi Argentina ah June lhasung a Sunday athum channa in ana mang jiuvin ahi, ahinlah phat tamtah vei hi hichi nikho hi August 24 nikho a Jose de San Martin “Father of the Nation” ahung hini kho geldoh jing nadi toh goma khel doh ding hi ana gojing un ahi. 1953 kum in Pate nikho hi themjilna mun ho a 24 August hi Jose de San Martin jana nikho le geldohna a man ding hi deisah na neipum in General Direction of Schools of Mendoza Provice ah pohdoh in ana umin ahi. Hichi nikho chu 1958 kum June lhasung a Sunday athum na nikho in ana kimang masapan in ahi, ahinlah midang phabep a kon deisah louna ana umjeh chun School calendar ah ana kijaosah tapon ahi.

Mendoza province a themjilna mun ho in August 24 hi Pate nikho in ana mang jom peh un ahi, chuleh 1982 kum in agamkai Governor in hichi nikho chu pate nikho a dingin thulhuhna anasem in ahi. 2004 kum in a nikho Augst 24 chu khel dingin deisahna jat jat ahung doh in, achaina in Senate of Argentina hengah vetlhahna leh seilhahna ana umin ahi. Senate chun hichi nikho chu August lhasung a Sunday athum channa din ahin khel tan ahi. Ahinlah hichi thu hi Senate kihouna sungah pohdoh a ana umlou jeh in, ana losam kit in ahi.

Germany: Germany ah pate nikho (Vatertag) hi vannoi mundang ho Mandan toh kibang lou in ana mang un ahi. Van a lahtouna nikho in ana mang jiuvin ahi (Easter a pat ni 40 jou). Hichi nikho jong hi agamsung miten Pasal te nikho (men’s day) tin jong aheu vin ahi. Amaho chena dan a hichi nikho leh pasal kiti phot phot (aneo alen), sakol kangtalai a lamsaotah chijiu ahi. Hichi sakol kang talai a chu juu leh amaho pupa khang a bu, Hausmannskost tia kihe ana kipoh jiu ahi. Mi tamtah chun hichi nikho hi kingolsah naleh jukham nan ana mang jiuvin ahi. Federal Statistical Office (Germany) a kon kimu dungjui in khamna thei lam toh kisai a toset tona hi hichi nikho leh hin ajat thum in atam jin ahi akiti. Solam germany ah hichi nikho hi amaho chenadan lhongpi in khamna nikho in anaha chen ahi.

Hichi chena dan hi Christian te dan a lahtouna nikho (Ascension Day) a pat hung ki jungkho ahin, 18th century lai a pat a hung kimang pan ahi. Pasal ho chu thing touna ah khosung a kailhang mun ah ana kipo jin ahi, chuleh khosung vaipo pa chun mipa cha tamnei pen hochu kipaman in vohsa phe ana pejin ahi. 19th century kichai lam kon chun hichi nikho hi hou toh kisai lampang chu ana lhasam khatan, adeh in khopi lah Berlin mun ah chun kinopsah tah a judon puma hinkho man na in ana mang un ahi. 20th century ahung hitoh kilhon in judon na leh kingolsah na lampang in chenadan in ana umdoh tan ahi. Hichi nikho chu Thursday ahiji in, ajing Friday nikho chu mi tamtah in natoh kichol na nikho in alajiu vin chuleh themjilna munho jong akikhah jin ahi. Chuleh mi tamtah in hapta li (4) tabang kinop lhana in ana mang kit jiuvin ahi.

Nepal: Nepal gam a Newar mihon Gokarna Aunsi nikho leh pateho jana pehnikho in anamang jiuvin ahi. Hichi nikho chu August lha kichai lam ahilouleh September kipat til lai leh ana mang jiu vin ahi. Lhumgam gam khangtou ho Mandan hi pohlut in ana umin chuleh amahon aman na nikho toh kitoh in Gokarna Aunsi toh kitoh in man in ana umjin ahi.
             

Midang hon jong Gokarna Aunsi nikho chu ahin mang pan uvin ahi. Nepal pao dan ah Abu ya Khwa Swoyegu tin akihe in chuleh Nepali pao in Buwaako much herne din tin akihen ahi (pate mai vet na nikho tidi hinte). Lhalih jan (Amavasya) nikho le chena lhongpi a chu pa teho jana peh ding hi ahi. Hindu hochu Gokarna a um Shiva temple mun ah ana chijiu vin, Buddhist hochu Jan Bahal houbuh mun ah ana chiu vin ahi.             

1 comment:

Slaves and their place in Early Christian Communities

Introduction: Throughout the history of humankind the slaves are the most pitied person because they have no independent of their own...