Thursday 14 December 2017

SANTA CLAUS LEH CHRISTMAS

SANTA CLAUS LEH CHRISTMAS
Lalboi Doungel, UBS

Hebrews 13:16 “Ahin phatna bol le thilpeh phal a kihomdel a thilbol chu sumil loujen in; ijeh inem itileh chutabang kithoina chunga chun Pathen along lhai behseh jin ahi.”

1. St. Nicholas pendol:
 Santa Claus thusim hi kum 100 masang a ana kihe minthang St. Nicholas Sinterklas a pat hung kipan ahi. Santa Claus hi English min ahin, hichi hi Dutch min St. Nicholas Sinterklas a kon kiladoh ahi. Nicholas hi 3rd Century lai a 280 AD vel a chu Patara kiti (Modern day Turkey) koungkai mun khat a ana peng ahi. Nicholas hi insung haosa tah khat leh nomsa tah a hung peng ahi. Minu leh mipa kinep na chu cha nei ding ahi ahi, ahinlah Nicholas nu leh pa chu akinep nah on bang in thil an ache pon ahi. Cha aneithei hon pon, hijeh chun cha aneithei nah on din, taona hatah in anamang hon in ahi. Pathen in a taona hon anasan jeh in Nicholas hi kum sot tah jou nung a ahin nei hon ahi. Amanin ana kitep nalhon chu ahileh, cha neipeh honleh na lenggam natong dia kapeh doh lhon ding ahi anati hon in ahi. Aki tep na bang hon in Nicholas chu Pathen natong din ana lhan doh hon in ahi. Insung a chapa changkhat she ahijeh chun, anu leh apa in ana lungset hon in chuleh ana hepi bol hon in ahi.

2. St. Nicholas nu leh pa:
St.Nicholas anu leh apa hi Pathen ngaisah tah leh Pathen a dia kipum peh nupa anahi hon in ahi. Hougut tah ahina hon ban ah, Pathen a kingai jing ahi hon in ahi. Amani lhagao lam a ahung kibul phu nahon chu ahileh, hichi achen namun u, Patara kiti mun hi St. Paul in 3rd Missionary kholjin ana bol lai a ana kingahpa namun chu ahin ahi. Hiti ahijeh chun, tradition ana umpeh in, Christian sakho chu ana jompeh uvin, hichi ahung chi jom jing in ahileh hichea kon chu lhagao lam a ahung kibul phu nah on ahung hin ahi. Nicholas anu leh apa kinep na bang a Pathen in cha mel dei umtah ahin peh na chungah akipah hon lheh in ahi. Ahinlah akipana hon chu sot joulou in, phat khat chun agam sung uvah natna hise ahung lang tan ahileh Nicholas anu leh apa jong hichi natna hise ah chun ana thi lhon tan ahi.

3. St. Nicholas le Pathen natoh:
Hitichun Nicholas chu anuleh apa ngeitah in anadalhah nung in, ama jong Pathen ah lhahsam na ima ana neideh pon ahi. Tulai eiho dinmun a igah ki ngaito leh ahahdi dan chu aseije umlou ding ahi. Mi kimkhat a dia chu vamang naleh manthah na, kisem chatvei na a inei Meithei u ahi. Ahinlah Nicholas a din vang hitabang thilsoh chu Pathen toh ama kikah a kitimat na asuhat cheh jon ahi. Pathen a masang a ahatna sanga hatjo in ahung pang in ahi.

Anuleh pa chun neileh gou tamtah anadalhah peh in ahi. Nicholas in hichi ho chu leiset nopsah na a aman thei mama ahi. Ahinlah, aman commitment aneichu ipiham itileh, hichi anei leh agou jouse chu vaicha, genthei, hahsa ho kithopi na dia manchah di ana pedoh in ahi. A gamsung a athilpha bol naleh akitah naho chu mi hon ahe uvin ahi. Hichi ho jeh chun chapang cha hijong leh kum 20 alhin in Myra gamsung a din Archbishop in lhendoh in ana um in ahi. Hichi Archbishop ahi sung in a gamsung ah gamvaipo a anapang Domecletian chun Christian ho ahin sugenthei tan, persecution ana um in ahi. Christian tamtah in hahsat na tamtah ana toh uvin ahi. Nicholas jeng jong hiti chun bol genthei in ana um in, songkul jenga jong ana tang den in ahi. Hichi persecution chu kum 8 jen ana chi lha in ahi. Kum 8 jou in lengvaipo ahung kikhel tan, Constantine in gamsung vai ahin po tan ahi. Constantine kiti pa hi Christian ahijeh chun, hichi suhgentheina chu ahin suthip in, Christian ho din kipana leh kinep na lentah ahung hitan ahi.

Hitabanga chamlhatna leh kipana ahung umlai in, Christian ho kikah ah lunggel kibah louna ahung umdoh tan ahi. Doctrine thu a kitomona ahung umtan, kipum khatna ana umdoh tapon ahi. Hiti ahijeh chun Contantine lengpa in gamsung a houlamkai jouse akou khom in hitabanga doctrine thu a kiboi na seikhom din akou khom in ahi. Nicea kiti mun ah ana kihou khom un, hichi thu ho ana seikhom un ahi. St. Nicholas jong hichi Nicea kihoukhom na a pan anala ho lah a khat ahi. Hiti chun gamsung ah ki het them to louna ho chu suhfel in ahung um thei in ahi.

4. St. Nicholas thilpha bol:
Nicholas akitep nakhat chu ahileh ahinkho sung a mi hahsa leh genthei ho chuleh kithopina ngaicha ajochan a kithopi a panpi ding tihi ahi. Hijeh chun anei agou jouse it louhel in kiphal tah in pathen natoh ana tong in ahi. Insung genthei tah khat thu hi Nicholas in anajan ahi. Hichu ipiham itileh; Meithai pi khat ana umin amanu hin cha numei 3 ana nei in ahi. Agenthei ahahsat behseh jeh u chun, amanu hi alung gimlheh in ahi. Hichi acha numei 3 ho hi ipiti kajinei dohsah joudi ham? Hibangse a ki genthei hi, ajoleh kachate hi noti, ahilouleh soh in ahung kivei kha diu vem tihi ana lunggim lheh in ahi. Hitia hichi meithainu thusim ajah chun St. Nicholas in jankhat hichi meithainu hetlou kah in jan khangkim don in, a insung uvah chun sana (gold) bag dimset khat aga koi peh in ahi. Jingkah ahung kitho un, meithainu chun hichu amutan ahileh akipah behseh in ahi. Koi koi ahilah ahet loujeh chun, akoinu/akoipa chu phatthei na lhingset aboh in ahi. Hichi phatthei naho jeh a chu, Nicholas kiti pa hi miho lungset leh khotona ana chang ahi. Pathen na atoh naban a, hitia ajochan a genthei ho ana kithopi chun, ama din kipana ana sodoh sah jin ahi.

5. St.Nicholas hinkho nunung lam:
Pathen natoh chimtih neilou a ahin toh jing toh lhon in Nicholas jong ahinkho nunung lam chu mi a dia kipana tamtah ana tongdoh in ahi. Adeh in chapang ho kipana dingleh mi jouse kipana in thilpeh ho jong an ape jom jing in ahi. Hiti chun Nicholas hi December 6, 345 AD in ana thitan ahi. Athi nikho December 6 hi, tunichan gei in St.Nicholas Day tin anit jing nalai un ahi. Hichi athi nikho December 6 leh hin, ama geldoh nan, hichi nikho hi anit jiu in chuleh thilpha bolna nikho in amang jiu vin ahi. Athijou in thilpeh lam a ama hetjing na hi ahung machal lheh in ahi.

6. Santa Claus hung umdoh leh Christmas toh akimatna:
Iseima bang uvin, Santa Claus hi English te minsah ahin, hichu Dutch min a kon a kiladoh ‘Sinterklas’ ahi. Masang lai colonial period lai chun American a protestant atamjo hin Christmas ana mang ji pouvin ahi. America a um Dutch mipi ho chun Christmas ana mang jiu vin chuleh hichi Dutch tradition tamtah ahin polut uvin ahi. Hichi tradition tamtah lah a hichi St.Nicholas tradition jong hi khat ahung hin ahi. St.Nicholas Sinterklas tradition chu ahung kithejal tan ahileh America tehin ahin htauvin chuleh ahin mang pan tauvin ahi. Hichea kon a chu Sinterklas a kon alahchom uva “SANTA CLAUS” tia ahin minsah u ahi. Hitichun mi tamtah in Santa Claus ahin hedoh tan chuleh athudol jong ahe tauvin ahi. Ahinlah mi tam jo hin hichi Santa Claus hi fantasy, entertainment leh nopsah nalam joh in ahin ha focus tauvin ahi. Hetding khat chu Santa Claus hi Pathen a dia kitah tah apang chuleh hougut tah mikhat anahi na pa hi hichi golnop nalam pang joh in ahin hakhu in aumtan ahi. Hitichun mihon Christmas leh Santa Claus hi man khom ding ahin gong uvin, ana mangkhom jiu vin ahi. Ahinlah Christmas a naosen leng JESU CHRISTA sang in Santa Claus joh ahin ngaisnag tauvin, Jesu athupi naleh aloupina aselguh ding phat in houlamkai hon, hichi mankhom uleh hung boiding dinmun in aumtai ti ahin nei un, atum tum in ahin lhekhen tauvin ahi.

Santa Claus le Christmas akimat na ipi um amtin mipi tamtah ilung boi nau khat ahin ahi. A thengbet a seidia chu Christmas leh Santa Claus akimatna ima cha aumpon ahi. Amavang, akimat na thei a gah het ding khat chu ipi ham itileh JESU CHRISTA hi Pathen in thilpeh lah a thilpeh lenpen a dia leiset mite dia eihin peh u ahi. Kiphal thengtah a eiho ding gelna a ahin peh ahi. Chubanga chu Nicholas in a nei agou ho itcha lou hel a kiphaltah a genthei ho ana kithopi naho jeh a chu relationship hung umdoh kha ahin ahi. Hiche a main focus leh emphasis chu “ngailutna leh kiphal thengtah a apehdoh” pa chu ahi. Hijeh a chu Christmas toh connection hung umkha ahin ahi.

7. Christian te dia jildoh thei:
St.Nicholas hinkho a kon a ipiham ijildoh thei u chu? Ama hinkho hi ivet a ahileh aneo a pat a Pathen ngaisah mitah khat anahi. Chuleh Pathen natoh nalam a gunchu na neitah chuleh anei agou it lou hel a vaicha genthei kithopi jing khat anahi. Christian eiho jong ipiham eima capacity dungjui a ibol thei u chu? Ijokham kham a mi kithopina leh mi genthei ho ikithopi nau chu ipoh doh u ngai in ahi. Christmas ahung naitoh kilhon a midang dia blessing ihi diu pa chu athupi pen ahi. Ipiham kei a kon mihon Jesu Christa akimu thei nadi chu. Ipi lampi a miho Jesu ikisan lut sah thei diu ham? Ibol thei sun uchu ithilpha bol u leh inunchan ikhan chan a kon a ipohdoh u ngai ahi. Chutileh Christmas hi eiho leh I insung a dia step lah be nakhat hung hiding ahi.


Pathen in asim jouse phatthei boh tahen.

No comments:

Post a Comment

Slaves and their place in Early Christian Communities

Introduction: Throughout the history of humankind the slaves are the most pitied person because they have no independent of their own...